App "VSM" naar 31613564355 om te meten hoe sterk jouw organisatie is
Je kan alles omzetten naar cybernetica
In de moderne wereld wordt vaak gesproken over het “formuleren van alles in termen van cybernetica” – een visie waarbij we alle processen, systemen en interacties in een organisatie beschrijven aan de hand van doelen, strategieën en feedback. Deze denkwijze komt voort uit de wens om meer grip te krijgen op complexe systemen, of dat nu organisaties zijn, technische infrastructuren of sociale netwerken. In dit artikel bespreken we hoe je deze transformatie kunt toepassen, wat de wiskundige implicaties zijn, hoe het Viable System Model (VSM) van Stafford Beer daarbij kan helpen, en waarom menselijk gedrag (met behulp van Organizational Behavior Management) altijd centraal moet blijven staan.
1. Wat is cybernetica?
Cybernetica is de wetenschap van besturing en communicatie in zowel biologische, mechanische als sociale systemen. Het kernidee is dat elk systeem dat een doel heeft, alleen kan functioneren als het zichzelf continu bijstuurt met behulp van feedback. Dit principe geldt op zeer uiteenlopende terreinen:
- Technische systemen (bijv. feedbacklussen in elektronica en robotica)
- Biologische systemen (bijv. homeostase in het menselijk lichaam)
- Sociale systemen (bijv. hoe een organisatie leert en verbetert)
De sleutel tot succes binnen de cybernetica is een helder doel stellen, een strategie kiezen om dat doel te bereiken, en vervolgens feedback verzamelen en verwerken, zodat je continu kunt bijsturen.
2. Alles in termen van doel, strategie en feedback
2.1 Formuleren van een doel
Het begint met het formuleren van een zo concreet en meetbaar mogelijk doel. In organisaties kan dat gaan over winstgevendheid, klanttevredenheid, innovatiesnelheid of duurzaamheid. In technische systemen kan dat bijvoorbeeld zijn om de temperatuur te stabiliseren, om een robot rechtop te laten lopen of om de doorvoersnelheid van data te optimaliseren.
2.2 Het kiezen van een strategie
Zodra het doel duidelijk is, wordt er een strategie gekozen: welke acties en middelen gaan we inzetten om het doel te behalen? Denk aan beleidskeuzes, inzet van personeel, technologische ontwikkelingen, marketing, enzovoorts.
2.3 Feedback verzamelen en bijsturen
Het kloppende hart van de cybernetica is feedback. Zodra je bent gestart met de uitvoering van je strategie, ga je continu metingen doen om te kijken of je voortgang maakt richting je doel. Op basis van die metingen neem je correctieve maatregelen om bij te sturen. Deze voortdurende feedbacklus zorgt ervoor dat het systeem niet ‘blind’ voortkabbelt, maar zichzelf constant aanpast aan nieuwe omstandigheden.
3. Alles wordt wiskunde
Wanneer je alles structureel gaat uitdrukken in termen van doel, strategie en feedback, dan leidt dat onvermijdelijk tot een wiskundige representatie van die processen. Denk aan:
- Kwantificering van doelen: in meetbare KPI’s (key performance indicators).
- Statistische modellen voor feedback: meten van afwijkingen van het beoogde doel en bepalen welke acties de afwijking minimaliseren.
- Optimalisatiealgoritmes: bijvoorbeeld lineaire optimalisatie, stochastische optimalisatie of AI-gestuurde modellen (zoals machine learning en neurale netwerken) om betere beslissingen te nemen.
Door deze kwantificering is er meer transparantie in de werking van het systeem. We kunnen variabelen in formules vatten en simulaties uitvoeren, en zo objectiever (of althans meetbaarder) vaststellen welke strategieën het beste werken.
4. Het Viable System Model en Bayesian modelling
4.1 Viable System Model van Stafford Beer
Als we het over organisaties en cybernetica hebben, valt de naam Stafford Beer al snel. Beer ontwierp het Viable System Model (VSM), dat organisaties beschrijft als levende systemen die zich continu moeten aanpassen om “levensvatbaar” te blijven.
Het VSM hanteert een model met verschillende subsystemen (System 1 t/m 5), die elk hun eigen rol hebben in het stabiel en slagvaardig houden van de organisatie. Denk aan operationele eenheden (System 1), coördinatie (System 2), besturing (System 3), toekomstoriëntatie (System 4) en identiteit/overkoepelende richting (System 5).
4.2 Bayesian modelling in organisaties
Stafford Beer zag het potentieel van probabilistische methoden om onzekerheid in organisaties te modelleren. De Bayesiaanse statistiek is bij uitstek geschikt om met onzekerheid, veranderende omgevingsfactoren en dynamische feedback om te gaan.
In een organisatie kan bijvoorbeeld het volgende scenario worden gemodelleerd:
- Waarschijnlijkheid dat bepaalde marktontwikkelingen plaatsvinden
- Acties die verschillende waarschijnlijkheden veranderen
- Feedback die de modelparameters (prior, likelihood, posterior) aanpast
Door Bayesiaanse technieken te gebruiken, kun je naar verloop van tijd steeds betere inschattingen maken van wat er gaat gebeuren, en kun je strategie en resource-allocatie daarop aanpassen. Zo ontstaat een adaptief, continu lerend organisatiemodel.
5. De mens centraal: Organizational Behavior Management
Hoewel de neiging groot kan zijn om te vervallen in abstracties, is het menselijke element in organisaties onmisbaar. Organizational Behavior Management (OBM) helpt om inzicht te krijgen in wat mensen motiveert, hoe ze leren en zich gedragen, en hoe feedback op de werkvloer vorm krijgt. De kern van OBM is dat gedrag in organisaties meetbaar en stuurbaar is, mits je weet hoe je doelen duidelijk communiceert, gedragingen meet en feedback geeft op een manier die mensen positief beïnvloedt.
- Abstractie en meetbare modellen (via VSM en Bayesiaanse benaderingen).
- Mensgerichte aanpak (via OBM), waarbij het menselijk gedrag in de organisatie niet wordt vergeten.
Breintype #6: De Loyale Leider
- Sterke punten: Betrouwbaar, verantwoordelijk en waakzaam.
- Kritische ontwikkelingskans: Zelfvertrouwen en besluitvaardigheid.
- Uitdaging: Breintype #6 kan zich laten leiden door angst en twijfels, wat besluitvorming vertraagt.
- Groei: Door vertrouwen op te bouwen in zichzelf en hun visie, kunnen deze leiders snellere en effectievere keuzes maken.
6. Conclusie
Het formuleren van álles in termen van doel, strategie en feedback is een krachtige manier om grip te krijgen op complexe systemen. Of het nu gaat om een technische toepassing of een organisatie, het samenspel van doelen, strategieën en feedbacklussen leidt tot een zelfregulerend en continu lerend systeem. Hierbij is het onvermijdelijk dat je een wiskundige vertaling maakt, omdat je wilt kunnen meten, analyseren en optimaliseren.
Voor organisaties biedt het Viable System Model van Stafford Beer een robuust raamwerk, waarbij je een Bayesiaans model kunt hanteren om onzekerheden en dynamische ontwikkelingen te modelleren. Tegelijkertijd mogen we niet vergeten dat mensen de drijvende kracht vormen in elke organisatie. Dankzij Organizational Behavior Management kun je de menselijke kant van het geheel blijven managen en ontwikkelen, zodat je abstracte mathematische modellen én het concrete menselijke gedrag samenbrengt. Daarmee creëer je een systeem dat wendbaar is in een snel veranderende wereld, en dat mensen de ruimte geeft om zich te ontplooien en te excelleren.
